SKARB W SUFICIE

77 szklanych negatywów Biblioteka Uniwersytecka otrzymała w darze od Adama Karpy, mieszkańca kamienicy przy ul. Parkowej 10 w Toruniu, miłośnika historii Podgórza i kolekcjonera pamiątek związanych z tą dzielnicą. Skarb został znaleziony między warstwami sufitu podczas remontu budynku w 2011 r. Darowizna wzbogaciła zbiory biblioteczne Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Pozyskanie tak cennego nabytku dla badań regionu było możliwe dzięki zaangażowaniu Anny Zglińskiej, doktorantki z Wydziału Nauk Historycznych UMK i toruńskiego dziennikarza, Szymona Spandowskiego, autora bloga "Piąta strona świata". Współtwórcami elektronicznej wystawy są pracownicy Biblioteki Uniwersyteckiej: kustosz dyplomowany Anna Klugowska z Oddziału Zbiorów Specjalnych, Sekcji Dokumentów Życia Społecznego i Piotr Kurek z Oddziału Komputeryzacji i Digitalizacji Zbiorów.

Kolekcja składa się z portretów pozowanych osób prywatnych i żołnierzy, grupowych i pojedynczych, wykonanych w plenerze lub atelier fotograficznym w latach 1920-1939.

Dlaczego fotografie znajdowały się w kamienicy przy ul. Parkowej? Wiadomo, że w XIX wieku dom należał do rodziny Jacobich, pionierów toruńskiej fotografii, jednak w roku 1922 pradziad Adama Karpy kupił dom wraz z atelier od Emilii Jacobi, żony zmarłego wcześniej Juliusa, syna Aleksandra Jacobiego. W okresie międzywojennym właściciele kamienicy wynajmowali atelier fotografikom m.in. Hermanowi Spychalskiemu.

Anna Zglińska i Szymon Spandowski (wspierani przez Bohdana Orłowskiego, twórcę portalu oToruniu.net) podjęli próby ustalenia autorstwa fotografii. Na pierwszym etapie poszukiwań młodzi badacze hipotetycznie założyli, że twórcą mógł być Herman Spychalski, toruński fotograf i dokumentalista okresu międzywojennego, właściciel zakładu fotograficznego na Podgórzu. Natomiast obecnie skłaniają się bardziej do przypisania autorstwa Władysławowi Kowalczykowi, który prowadził spółkę fotograficzną na Podgórzu i specjalizował się w fotografii portretowej pozowanej. Opracowanie na ten temat "O autorstwie zbioru" przygotowane zostało przez Annę Zglińską i jest dostępne na stronach Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.

Przekazane Bibliotece Uniwersyteckiej szklane negatywy poddane zostały konserwacji, którą wykonała konserwatorka sztuki Ilona Miller. Przed konserwacją klisze o różnych formatach zapakowane były w pudełko z kwaśnej tektury, ustawione prawidłowo po skosie i zabezpieczone przekładkami. Z powodu złych warunków przechowywania obiekty były bardzo zanieczyszczone i uszkodzone mechanicznie oraz chemicznie. Program prac konserwatorskich obejmował założenie dokumentacji konserwatorskiej, oczyszczenie szklanych podłoży i emulsji negatywowych, podklejenie odspojonych fragmentów emulsji negatywowej, digitalizację oraz wykonanie opakowań ochronnych. W czasie procesu konserwacji ustalono, że są to negatywy żelatynowe z halogenkami srebra. Następnie obiekty zostały zdigitalizowane i przekazane do Oddziału Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej.

W związku z tym, że osoby na zdjęciach są niezidentyfikowane organizatorzy wystawy zwracają się z prośbą do mieszkańców Torunia i regionu o przekazywanie wszelkich informacji i sugestii związanych ze sfotografowanymi przed laty osobami występującymi na zdjęciach, jak również tych dotyczących autorstwa szklanych negatywów. Status prawny tych dzieł jest określany mianem dzieł osieroconych. To oznacza, że prawa autorskie osobiste i majątkowe istnieją, ale nie można określić do kogo należą. Utwory te mogą być wykorzystywane jedynie w zgodzie z polskim prawem autorskim
w zakresie dozwolonego użytku zarówno osobistego, jak i edukacyjnego czy naukowego. Wszelkie inne formy użycia dokonywane są na własne ryzyko.

Osobą kontaktową dla zgłaszających uwagi i sugestie dotyczące fotografii jest kustosz dyplomowana Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu Anna Klugowska e-mail: akl@umk.pl,
tel. 56 611 43 98 oraz na Facebooku: https://www.facebook.com/dzs.bu.umk?ref=hl