Ręcznie pisane receptury apteczne, dyplomy medyczne, XIX-wieczne zielniki i 150-letnie przyrządy lekarskie - w sumie ponad 5 tysięcy eksponatów, można oglądać w Muzeum Farmacji, które znajduje się w jednej z trzech najstarszych bydgoskich aptek - "Pod Łabędziem".
Największą
chlubą Muzeum jest unikalne laboratorium galenowe, czyli miejsce, w
którym wytwarzano leki i preparaty z surowców roślinnych, zwierzęcych i
mineralnych, według ściśle określonych przepisów, zamieszczonych w
dawnych receptariuszach. Zachowało się ono w stanie niemal nie
zmienionym od czasu swego powstania. Znajdują się tu historyczne
przyrządy do wytwarzania maści, tabletek, czopków, nalewek i syropów,
przy czy większość z nich jest nadal sprawna.
Zwiedzający
mogą podziwiać stare wyciskarki do soków z roślin, młynki do wyrobu
maści, destylatory, suszarki do ziół, maszyny do formowania tabletek i
kamionkowe perkolatory do produkcji nalewek. Każdego eksponatu można
dotknąć, a niekiedy nawet powąchać. Jednym z ciekawszych okazów jest
ogromna tabletkarka firmy Fritz Kilian z 1905 roku.
W
kolejnym pomieszczeniu muzealnym - zielarni - znajdują się liczne
narzędzia aptekarskie, używane w przeszłości do produkcji leków
ziołowych. Są tu więc noże do ziół, moździerze i imponująca kolekcja
wag. Na ścianach wiszą XIX-wieczne ryciny Jana Harasimowicza,
wyobrażające pracę dawnych aptekarzy, a na półkach i regałach stoją
zabytkowe naczynia laboratoryjne: szklane kolby, probówki, menzurki,
infuzorki, filtry, puszki do ziół, porcelanowe i kamionkowe butle na
wodę destylowaną.
W muzealnej bibliotece znajduje się ponad
3000 woluminów poświęconych farmacji i medycynie oraz ich historii.
Placówka ma też zbiór trzydziestu starodruków medycznych, z których
najstarszy - "Memorabilium..." autorstwa Antonio Mizaldo Monluciano -
wydano we Frankfurcie w 1566 roku. Zwiedzający tę część Muzeum goście
mogą również podziwiać cenne rękopisy (m.in. z 1681 i 1713 roku).
Największą
liczbę eksponatów umieszczono w korytarzu, pełniącym rolę głównej sali
wystawienniczej. Znajdujące się tu przedmioty pochodzące z bardzo
różnych czasów - najstarsze pamiętają XVI wiek, najmłodsze są pamiątki
aptekarskie z lat osiemdziesiątych XX wieku.
Większość
zbiorów stanowi dawne wyposażenie Apteki "Pod Łabędziem" lub pochodzi z
kolekcji twórcy Muzeum - Bartłomieja Wodyńskiego. Obecni właściciele
Muzeum podkreślają jednak, że liczba eksponatów stale rośnie, dzięki
otrzymywanym darom oraz okazom pożyczonym od innych tego typu placówek
w Polsce. Większość przetrzymywanych tu zbiorów pochodzi z zachodnich
ziem Polski i terenu dzisiejszych Niemiec, zaś pozostała część to
dziedzictwo byłego Królestwa Kongresowego, zachodnich guberni zaboru
rosyjskiego lub Galicji.
Jednak oprócz udostępniania swych
eksponatów gościom i organizowaniem wystaw (stałych i czasowych),
bydgoskie Muzeum Farmacji zajmuje się także działalnością dydaktyczną,
popularyzatorską, naukowo-badawczą oraz wydawniczą.
Tutejsi
pracownicy prowadzą nieodpłatne zajęcia dla uczniów i studentów,
organizują cykliczne oraz okazyjne spotkania organizacji społecznych i
naukowych. Placówka brała udział w corocznych nocach muzealnych,
obchodach Młodzieżowego Forum "Śladami Łukasiewicza" oraz - wraz z
Bydgoskim Oddziałem Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego -
zrealizowała zagraniczne wyjazdy naukowo-szkoleniowe do Niemiec,
Szwajcarii, Francji, na Węgry i do Włoch.
Zasoby Muzeum są
także wykorzystywane w celach badawczych. Posłużyły m.in. dr Bartoszowi
Wachulcowi z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu do przygotowania
dysertacji pt. "Dzieje aptekarstwa w Bydgoszczy (od początku istnienia
do roku 1951)".
Ważną część aktywności placówki stanowi działalność wydawnicza. Wydawany jest tu kwartalnik naukowy "Apothecaria Bydgostiana. Studia z Dziejów Farmacji i Medycyny", w którym można znaleźć artykuły związane z przeszłością farmacji i medycyny, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Pomorza i Kujaw, a zwłaszcza Bydgoszczy. Każdy nowy tom kwartalnika rozsyłany jest nieodpłatnie do Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biblioteki Jagiellońskiej oraz do wszystkich bibliotek uczelni medycznych i instytutów historii, a także muzeów farmacji w Polsce. Otrzymują go również muzea zagraniczne, np: Deutsches Apotheken - Museum w Heidelbergu (Niemcy), Pharmazie - Historisches Museum w Bazylei (Szwajcaria) i Medizinhistorisches Museum w Zurychu (Szwajcaria).
W 2003 roku Muzeum wydało także album pod redakcją dra Aleksandra Drygasa pt. "Apteka w Bydgoszczy - 150 lat". PAP - Nauka w Polsce
poleca:
