02 stycznia 2011 (niedziela)

Wystawa magia grafiki japońskiej

Ekspozycji Magia grafiki japońskiej będzie towarzyszył aneks obrazujący dawną grafikę japońską.

Zaprezentowany zespół 12 drzeworytów pochodzi ze zbiorów graficznych Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Początek tej skromnej kolekcji stanowiły dary dla bydgoskiego Muzeum Miejskiego z 1924 roku – prof. Masami Koga z Cesarskiego Uniwersytetu w Kioto oraz porucznikowej Zaleskiej z Bydgoszczy. Ten niewielki zespół przybliża zagadnienie specyficznego nurtu japońskiego drzeworytu, określanego nazwą ukiyo-e. Jednocześnie, w kontekście wystawy współczesnej grafiki, w wymiarze ogólnym obrazuje olbrzymie zmiany kulturowe w Japonii, a w węższym – ewolucję grafiki.

Terminem ukiyo-e, oznaczającym „obraz przepływającego świata”, określa się gatunek w malarstwie i drzeworycie japońskim, powstały w kręgu kultury mieszczańskiej. Jednym z przejawów tej kultury był styl życia koncentrujący się w dzielnicach rozrywek wielkich miast, m.in. w Yoshiwarze w pobliżu Edo (dzisiejsze Tokio). Tematyka zawężona była do ukazywania życia toczącego się w teatrach, herbaciarniach i domach publicznych, a jej bohaterami byli głównie aktorzy, gejsze, kurtyzany, żonglerzy i zapaśnicy sumo. Ale drzeworyty ukiyo-e to także przedstawienia historyczne i legendarne, sceny z życia  samurajów, cykle ukazujące widoki miast i świątyń, sceny obrazujące życie religijne i święta ludowe oraz pejzaże. Do najpopularniejszych wątków należały wizerunki pięknych kobiet i portrety aktorów plebejskiego teatru kabuki.

Gatunek ukiyo-e, powstały na początku XVII, a istniejący do schyłku XIX wieku, przechodził ewolucję w zakresie ikonografii i techniki, a etapy jego rozwoju wyznaczały nazwiska mistrzów i nazwy szkół. W obrębie tematyki niektóre przedstawienia są typowe dla określonych szkół, m.in. portrety aktorów występowały najczęściej w pracach artystów ze szkoły Torii, tematyka teatralna pojawiała się w planszach szkoły Katsukawy z końca XVIII wieku. Jedną z największych i najdłużej działających szkół była szkoła Utagawa, której przedstawicielem był m.in. Utagawa Kunisada, autor prezentowanych plansz, m.in. portretu Japonki z bębenkiem.
W końcu XVIII wieku w drzeworycie ukiyo-e pojawił się nowy temat – pejzaż, a jego najwybitniejszym twórcą był Utagawa Hiroshige. Prezentowany zestaw sześciu plansz jego autorstwa przybliża specyfikę krajobrazów oddających ulotne piękno przyrody i zmienność pór roku. Niektóre z plansz pochodzą ze słynnych cykli graficznych – 53 stacje Tōkaidō i Sto widoków Edo. W drzeworytach pejzażowych obok serii tematycznych często pojawiały się te same motywy, np. góra Fudżi ukazywana w różnych porach roku.
Najwcześniejszy z prezentowanych drzeworytów Farbiarze przy pracy autorstwa Hokusai Katsushika prawdopodobnie stanowi ilustrację do jednej z jego licznych książek.  
    
Początkowo drzeworyty ukiyo-e były czarno-białe (sumizuri-e), następnie ręcznie kolorowane żółcią, cynobrem, rzadziej zielenią („pomarańczowe obrazy” – tan-e). Dodawany do barwnika klej wpływał na efekt połysku przypominający lakę („lakowe obrazy” – urushi-e). Kolejną odmianą techniki były drzeworyty, w których przeważały cieliste róże („czerwone obrazy” – beni-e). W latach czterdziestych XIX stulecia odkryto metodę odbijania koloru bezpośrednio z klocka, przy czym początkowo były to dwa lub trzy kolory – różowy, zielony i żółty (benizuri-e); do każdego koloru stosowano odrębną matrycę. W 1765 roku wprowadzono metodę wycinania znaczników w narożach klocka, umożliwiającą precyzyjne rozmieszczenie kolorów na odbitce. Od tego czasu wielobarwne plansze („brokatowe obrazy” – nishiki-e) zdominowały japoński drzeworyt.   

Drzeworyt ukiyo-e stanowił wynik współpracy czterech osób – wydawcy, artysty (malarza), snycerza i drukarza. Wydawca zamawiał temat, określał nakład i cenę, koordynował pracę pozostałych wykonawców i finansował przedsięwzięcie. Praca malarza obejmowała wykonanie projektu w postaci konturowego rysunku na papierze i dobór barwników. Według rysunkowego wzoru, naklejonego na drewniany klocek, snycerz wycinał rysunek, osobno dla każdego koloru kompozycji. Odbitki wykonywał drukarz. Na drzeworytach ukiyo-e znajdują się znaki wydawcy i autora projektu oraz znaki cenzorskie, zezwalające na rozpowszechnianie grafiki. 

oprac. Barbara Chojnacka    
Muzeum Okr
ęgowe im. Leona Wyczółkowksiego w Bydgoszczy

Wystawa do 02.01.2011r.

ostatnia aktualizacja: 2010-11-16
« powrót
Komentarze
Bydgoszcz-Toruń, kujawsko-pomorskie - nadchodzące imprezy i wydarzenia
01 sierpnia 2025 (piątek), godz. 19:00
WESELE POD GWIAZDAMI | MUSZLA - LUBRANIEC
02 sierpnia 2025 (sobota), godz. 19:00
Jazz w pałacu: Michał Modrzyński Trio
09 sierpnia 2025 (sobota), godz. 15:00
Techno Yoga po raz pierwszy w Bydgoszczy
09 sierpnia 2025 (sobota), godz. 17:00
Techno Yoga po raz pierwszy w Bydgoszczy
16 sierpnia 2025 (sobota), godz. 19:00
Jazz w pałacu: Osiecka... Krajewski - Gentelmen''s Jazz
22 sierpnia 2025 (piątek), godz. 20:00
Arena The Come back - Muszla Lubraniec
24 sierpnia 2025 (niedziela), godz. 18:00
Koncert przy świecach: Muzyka filmowa - Hans Zimmer i inni
24 sierpnia 2025 (niedziela), godz. 20:00
Koncert wśród tysiąca świec: Największe Hity Adele
05 września 2025 (piątek), godz. 20:00
Minimal Sound: Marek Biliński - 45 lat na scenie | Toruń
25 września 2025 (czwartek), godz. 20:00
Tribute To AC/DC - 4 SZMERY | TORUŃ
Polityka Prywatności