III Dekady

Wystawa trzydziestoletniego dorobku twórczego dwóch krakowskich artystów malarzy wywodzących się z nurtu kultury niezależnej powstałego w okresie stanu wojennego. W zamyśle oparta na problemowej konfrontacji dwóch artystycznych postaw - bliskich pokoleniowo, ale stylistycznie zróżnicowanych - jest też przypomnieniem artystycznego znaczenia źródeł ich twórczości. Składa się z trzech wątków chronologicznych:

·         Lata 80. Sztuka społecznego zaangażowania; polityczny kontekst dekady

·         Lata 90. Ku nowej postkomunistycznej rzeczywistości. Dekada transformacji

·         Początek wieku malarstwo z lat 2000-2011

Prezentacji towarzyszy publikacja naukowa: Trzy dekady: 1981-2011. Malarstwo wobec przemian - na przykładzie twórczości Romualda Oramusa i Stanisława Sobolewskiego, wydana przez Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie przy współpracy Miejskiej Galerii Sztuki w Częstochowie i Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy. Książka zawiera teksty historyków sztuki: prof. Renaty Rogozińskiej (ASP – Poznań), prof. Tomasza Gryglewicza (UJ Kraków) wyprowadzone z różnych perspektyw badawczych, prezentujących odmienne artystyczno- naukowe środowiska, i tym sposobem prezentujących komplementarny punkt widzenia twórczości obu artystów. Natomiast Jerzy Brukwicki, który rozpoczął swą działalność animatora i marszanda w kręgach kultury niezależnej, nakreślił ogólnopolskie tło przemian w sztuce schyłku XX i początkiem XXI wieku, z zaznaczeniem lat 80-tych, czasu debiutu obu twórców.

Lata 80. Sztuka społecznego zaangażowania; polityczny kontekst dekady. Przełom lat 70. i 80. – debiut artystów. W ich twórczości widoczne są wątki figuratywno – przedmiotowe; w malarstwie Oramus tworzy wielofiguralne narracyjne sceny o szerokiej gamie kolorystycznej, natomiast w grafice podobne wątki zdominowane są ekspresją czerni i bieli. W tym samym czasie Sobolewski podejmuje tematy egzystencjalne, symboliczne, bez obrazowania figury człowieka, z określonym - typowym dla niego - wachlarzem przedmiotów, sztafażem zdegradowanej i ułomnej rzeczywistości. Kolorystyka tych prac wyraźnie zbudowana jest wokół szarości i tonów achromatycznych. Choć kontekst czasowy debiutu krakowskich malarzy lokuje ich twórczość w obszarze zachowań opozycyjnych, to jednak w obu przypadkach przed wąską i uproszczoną klasyfikacją ratuje ich humorystyczno-ironiczny spojrzenie na rzeczywistość dekady lat 80. Niemniej i tu dostrzegamy elementy powagi i dramaturgii tego czasu.

Lata 90. Ku nowej postkomunistycznej rzeczywistości. Dekada transformacji. Malarstwo Oramusa i Sobolewskiego podlega treściowym i formalnym przemianom. Obaj podejmują treści zanurzone bardziej w indywidualnym i osobistym wymiarze życia, niźli w kontekście doświadczeń zbiorowości. Czas przemian po 1989 r. to sytuacja „sprawdzania się” i weryfikacji posierpniowego etosu. Wielkie tematy - poprzednio poruszane - znikają by w ich miejsce postawić pytania o rezultaty czasu walki oraz o sens nowych mitologii. Spojrzenie na nową ustrojową rzeczywistość, dodatkowe śródziemnomorskie inspiracje, a także ślady kultury popularnej powodują zmianę formalnej struktury obrazów. U Oramusa i Sobolewskiego dostrzegamy motywy rozległego rozbudowanego przestrzennego kontekstu treściowych przedstawień, często z ukazaniem pejzażu czy całości lub fragmentów wnętrz. Pojawia się - większa niż w poprzedniej dekadzie - sensualność efektów malarskich; szeroki wachlarz zmiennej i migotliwej materii, przeciwstawionej zdecydowanym płaszczyznom syntetycznego koloru.

Początek wieku. Malarstwo z lat 2000-2011

Treści i forma obrazów Oramusa i Sobolewskiego jest kontynuacją zmian zauważalnych już u schyłku XX w. Oramus w którymś momencie rezygnuje z przedstawienia człowieka, ogranicza przedmiotowość czy figuratywność form do detali i układów architektoniczno- przestrzennych (zestaw prac Realne – nierealne). Nie do końca określone wnętrza – na granicy konkretu i abstrakcji w cyklu Katedra przybierają formę dynamicznych iluzji sakralnych przestrzeni. Sobolewski zaś maluje Bramy, nadal snując filozoficzne rozważania z antycznym podtekstem. W ostatnich latach zanurza się w metaforze mówienia o przestrzeni w serii Perspektywy. Kontekst przestrzenny nie ma tu jednak architektonicznych konotacji. Przewrotność tytułu prowadzi nas raczej w stronę znaczeń symbolicznych, wciąż egzystencjonalnych, w których punkt widzenia zależny jest od indywidualnego kontekstu życia i doświadczenia.

Romuald Oramus urodził się w 1953 roku w Krakowie. Tu też studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych (1974–1979). Dyplom przygotował w pracowni prof. Adama Marczyńskiego wraz z graficznym aneksem w pracowni prof. Mieczysława Wejmana. W 1989 roku przebywał na paromiesięcznym stypendium artystycznym Ministerstwa Spraw Zagranicznych Włoch. W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku uczestniczył w ruchu kultury niezależnej. Od 1981 roku należy do Związku Polskich Artystów Plastyków. Jako profesor wykłada malarstwo i rysunek w krakowskim Uniwersytecie Pedagogicznym. Zajmuje się malarstwem sztalugowym oraz grafiką warsztatową, pisze eseje o sztuce. Swoją twórczość prezentował na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą, a jego prace znajdują się w zbiorach prywatnych i publicznych, m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, w Bibliotece Narodowej w Warszawie, muzeach archidiecezjalnych w Warszawie, Katowicach i Krakowie, w Muzeum Śląskim w Katowicach, Miejskiej Galerii Sztuki BWA w Nowym Sączu, Muzeum Sztuki Współczesnej we Frankfurcie nad Odrą, w kolekcji Verband der Deutschen Automatenindustrie e.V (VDAI) w Berlinie.

Stanisław Sobolewski urodził się w 1952 roku w Krakowie. Studiował na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1971–1976) i na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni prof. Zbigniewa Grzybowskiego (1974–1979). W latach 1989–1990 stażysta u prof. Stefana Gierowskiego. Uprawia malarstwo sztalugowe, członek Związku Polskich Artystów Plastyków (od 1980). Od 1979 związany z obecnym Uniwersytetem Pedagogicznym w Krakowie, gdzie wykłada malarstwo i rysunek. W 2000 roku uzyskał tytuł profesora. W latach 1982–1989 uczestnik ruchu kultury niezależnej. Swoje prace prezentował na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą, a jego dzieła znaleźć można w zbiorach prywatnych i publicznych, m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, Muzeum Archidiecezjalnym w Warszawie, w Gradski Muzej Vukovar (Chorwacja), w Galerii Sztuki Sakralnej „Dom Praczki” w Kielcach i w zbiorach Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie.