Spotkanie z kulturą trypolską w Muzeum Okręgowym w Toruniu

Uzupełnieniem prezentowanych eksponatów pochodzących ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Krakowie są kolorowe tablice informacyjne przedstawiające historię tej niezwykłej kultury.

„Jest to prezentacja jednej z najbardziej intrygujących kultur archeologicznych w pradziejach Europy. Odkrycia pierwszych stanowisk zaliczanych do tej kultury sięgają XIX wieku i choć wiedza na jej temat znacznie poszerzyła się od tego czasu, dyskusje dotyczące jej historii i materialnych pozostałości odkrywanych w ziemi przez archeologów trwają do dzisiaj” – mówi kurator wystawy Beata Bielińska - Majewska. Nazwa pochodzi od wsi Trypole, niedaleko Kijowa. Dokonano tu jednego z pierwszych odkryć.

Wystawa podzielona została na dwie główne części. W pierwszej przedstawiono historię badań i odkryć. Druga część prezentuje wybrane aspekty życia mieszkańców osad trypolskich oraz najwspanialsze zabytki pochodzące z badań w Bilczu Złotym na Ukrainie.

Jak mówi Beata Bielińska-Majewska, fenomen kultury trypolskiej fascynował wielu ludzi, a jej piękno tkwi w przedmiotach, które przetrwały do naszych czasów. „Wspaniałymi jej wytworami są przede wszystkim barwnie malowane naczynia ceramiczne, od których nazywano ją również kulturą ceramiki malowanej. Naczynia te zalicza się do najpiękniejszych powstałych w eneolicie europejskim” – dodaje.

Rozwój kultury trypolskiej na terenie Ukrainy przypada na lata około 5400 - 2750 p.n.e. Jak tłumaczy kurator wystawy, symbolika stosowana przy ozdabianiu naczyń nawiązuje do świata przyrody i w znacznym stopniu związana jest z siłami natury. Spirale, wstęgi i inne wzory geometryczne symbolizujące księżyc, gwiazdy i słońce, to często powtarzające się  motywy. Dość często na naczyniach tej kultury pojawia się ornament malowany głównie czarnymi, brązowymi, białymi i czerwonymi barwnikami. Do unikatowych przedmiotów tej kultury należą gliniane modele domów i świątyń związanych z kultem urodzaju i Matki Ziemi.

„Sztuka zdobienia naczyń ukazuje złożoność świata ówczesnych mieszkańców.  Naczynia ręcznie lepione odznaczają się wysokim poziomem wykonania i przepiękną ornamentyką. Możemy wśród nich wyróżnić misy i czasze, pucharki różnego typu, naczynia gruszkowate, amfory pokryte zdobieniem geometrycznym, pokrywki a także naczynia binoklowate. Bogactwo tej niepowtarzalnej kultury widać m.in. w zdobieniu naczyń i innych przedmiotów codziennego użytku. Przepięknie malowana ceramika, gliniane statuetki kobiet, figurki zwierząt domowych, należą do unikatowych w skali europejskiej” – opowiada Beata Bielińska - Majewska. Ludność tej kultury słynęła także z budowania „gigantycznych osiedli”. Jak tłumaczy kurator wystawy, domy budowano zazwyczaj w obrębie zamkniętego koła. Duży dom trypolski przeważnie podzielony był poprzecznymi ścianami na kilka pomieszczeń mieszkalnych. W każdym z nich znajdował się piec, naczynia do gotowania  i przechowywania żywności oraz narzędzia rolnicze i żarna.

Wystawa „Neolityczny barok – kultura trypolska” prezentowana jest w Piwnicy Gdańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu. Można ją oglądać od 11 czerwca do 12 września 2010 r.